103 lata temu – 27 grudnia 1918 roku – w Poznaniu wybuchło Powstanie Wielkopolskie. Główne uroczystości z okazji rocznicy zwycięskiego zrywu odbyły się przed pomnikiem Powstańców Wielkopolskich.Ich gospodarzem był samorząd województwa wielkopolskiego a gościem – prezydent RP. Po raz pierwszy rocznica była obchodzona jako święto państwowe.
Wcześniej przedstawiciele m.in. władz miasta, powiatu i województwa złożyli kwiaty na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan oraz pod tablicami pamiątkowymi bohaterów.
O godz, 16.40 – w historyczną godzinę wybuchu walk – tradycyjnie zabrzmiały syreny. Na minutę zatrzymały się tramwaje i autobusy. Uczestnicy odśpiewali hymn, podniesiono flagę państwową.
– Powstanie Wielkopolskie było jednym z nielicznych zrywów niepodległościowych w historii naszej ojczyzny zakończonych sukcesem. Ceną było poświęcenie poznaniaków i Wielkopolan. To właśnie dzięki ich bohaterskiej postawie żyjemy dziś w wolnej i suwerennej Polsce. Bardzo się cieszę, że odwaga powstańców i ich dokonania są upamiętniane jako święto państwowe: Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego – mówi Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania.
Pod monumentem wspólną wiązankę kwiatów złożyli Andrzej Duda, prezydent RP, Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania, Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolskiego, Jan Grabkowski, starosta poznański, Michał Zieliński, wojewoda wielkopolski oraz Tadeusz Musiał, prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Wieńce złożyli również inicjatorzy ustanowienia 27 grudnia świętem państwowym, a także sami mieszkańcy.
– Dziękuję za zaproszenie na ten pierwszy Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Ustanowiony specjalną ustawą, której pomysł powstał na tej ziemi, jako inicjatywa społeczna, oddolna – tak jak jest tutaj od pokoleń przyjęte – że ważne idee rodzą się w zaciszu domowej rozmowy czy przyjacielskiego spotkania – mówił Andrzej Duda, prezydent RP. – Cieszę się, że w Poznaniu i Wielkopolsce czczenie powstania uważacie za swój obowiązek. Ale jako prezydent powiem, że macie także prawo domagać się od całej reszty Rzeczypospolitej, aby oddawała hołd powstańcom i Powstaniu Wielkopolskiemu jako wielkiej idei, która w ogromnym stopniu przyczyniła się do odrodzenia się wolnej Polski.
Jak przypomniał Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolskiego, pierwsze strzały padły 27 grudnia 1918 roku o godz. 16:40, dając tym samym początek insurekcji.
– W jej rezultacie Wielkopolska stała się w roku następnym częścią odradzającego się państwa polskiego. Przyniosła II RP swój potencjał gospodarczy i społeczny, wzmocniła ją siłą bojową armii wielkopolskiej i przywróciła ojczyźnie piastowskie korzenie. Stało się tak dzięki ogromnej mobilizacji wszystkich Wielkopolan, którzy w krótkim czasie potrafili sformować i wyposażyć 100 tys. armię zdolna przeciwstawić się zaborcy – zaznaczył marszałek Woźniak. – W ślad za romantyczną motywacją powstańców, pojawiła się pragmatyczna realizacja. Po wykonaniu wszystkich zadań wojskowych, rozpoczęto budowę nowej rzeczywistości według najlepszych europejskich wzorców – dodał.
Główne uroczystości rocznicowe poprzedziło złożenie wieńców na mogile gen. Stanisława Taczaka i płk. Wincentego Wierzejewskiego na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan, a także przed tablicami kolejnych bohaterów: Franciszka Ratajczaka, Ignacego Jana Paderewskiego, Dowódców Powstania Wielkopolskiego, Marynarzy Powstańców Wielkopolskich czy pod pomnikiem 15. Pułku Ułanów Poznańskich. Kwiaty złożyli Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolskiego, Aneta Niestrawska, wicewojewoda wielkopolski, Mariusz Wiśniewski, zastępca prezydenta Poznania, Tomasz Łubiński, wicestarosta poznański, a także Tadeusz Musiał, prezesem zarządu Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 i Wawrzyniec Wierzejewski, prezes zarządu Wielkopolskiego Oddziału TPPW. Przedstawiciele miasta złożyli także wiązanki w kwaterach powstańczych na Cmentarzu Junikowskim.
W ramach 103. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego przygotowano wiele wydarzeń, których celem była nie tylko uczczenie pamięci bohaterów, ale też poszerzenie wiedzy na temat samego zrywu. W Farze Poznańskiej odbyła się msza święta w intencji powstańców. Przy ulicach Ludgardy i Paderewskiego stanął obóz powstańczy, w Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 otwarto nową wystawę czasową – “Powstańcy Wielkopolscy kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari, ofiary ludobójstwa w Katyniu”. W Sali Kinowej odbywały się pokazy filmów o historii zwycięskiego zrywu, z kolei na najmłodszych zwiedzający czekały specjalne książeczki edukacyjne. 27 grudnia poznaniacy i poznanianki mogli także zwiedzić Kopiec Wolności, a dzień wcześniej podziwiać inscenizację przyjazdu Ignacego Jana Paderewskiego na Dworzec Letni.
27 grudnia miasto Poznań wspólnie z Oddziałem IPN w Poznaniu, Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, 12. Wielkopolską Brygadą Obrony Terytorialnej, organizacjami społecznymi, radami osiedli i harcerzami rozpoczęło akcję uczczenia powstańców, poprzez zapalenie zniczy na mogiłach. W samym tylko Poznaniu zapłonie ich ponad 5 tys. Groby bohaterów znajdują się na wszystkich poznańskich cmentarzach, w tym m.in. w kwaterach powstańców na Junikowie, na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan czy Cytadeli.
Przypomnijmy, pomysłodawcami ustanowienia 27 grudnia dniem święta państwowego byli: Wielkopolskie Muzeum Niepodległości w Poznaniu, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu, Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski, Fundacja Zakłady Kórnickie i Muzeum Narodowe w Poznaniu.
Inicjatywę wsparli liczni samorządowcy, instytucje, stowarzyszenia i osoby prywatne, w tym m.in. prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak, metropolita poznański abp Stanisław Gądecki, marszałek województwa lubuskiego Elżbieta Anna Polak, starosta poznański Jan Grabkowski czy wojewoda wielkopolski Michał Zieliński. Apel poparło także wiele samorządów, wśród nich Rada Miasta Poznania i Samorząd Województwa Wielkopolskiego – z inicjatywy Marka Woźniaka, marszałka województwa – a także samorządy w Kórniku, Śremie i Gołańczy.
Państwowy charakter obchodów sprawił, że 103 rocznica Wybuchu Powstania Wielkopolskiego była szeroko relacjonowana przez media ogólnopolskie.
Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. Trwało 52 dni.
Marszałek Marek Woźniak wziął udział w wernisażu wystawy pt. „Powstańcy Wielkopolscy, kawalerowie Orderu Virtuti Militari, ofiary ludobójstwa w Katyniu”, otwartej dziś w Odwachu na Starym Rynku w Poznaniu. Podczas wystąpienia Marszałek podkreślił, że historię o Katyniu – rozumianym jako wszystkie miejsca ludobójstwa polskich oficerów na wschodzie podczas II wojny światowej – trzeba opowiadać na różny sposób, do różnych odbiorców.
– Bo to jest historia ludzkości, historia absolutnie zdawałoby się nieprawdopodobna, że można było w taki sposób zamordować oficerów, żołnierzy, obrońców ojczyzny. Na dodatek z zamiarem ukrycia tej zbrodni po wsze czasy – przypomniał marszałek. – Ale to się nie udało. Dlatego trzeba tę historię opowiadać, przypominać – ludziom, którzy jej nie słyszeli i tym, którzy ją słyszeli, ale traktują jako jeden z wielu historycznych faktów.
Wystawa została zorganizowana z inicjatywy oddziału poznańskiego Stowarzyszenia „Katyń”, w całości sfinansowana przez samorząd województwa wielkopolskiego, a zrealizowana przez Wielkopolskie Muzeum Niepodległości.
mik
Zobacz galerię zdjęć:
fot. Urząd Miasta Poznania, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego