80 lat temu żołnierze Armii Krajowej i mieszkańcy Chwaliszewa zniszczyli magazyny Wehrmachtu w porcie rzecznym nad Wartą. W niedzielę, 20 lutego o tej największej w Wielkopolsce operacji sabotażowo-dywersyjnej w czasie II wojny światowej przypomnieli m.in przedstawiciele władz centralnych i samorządowych oraz organizacji kombatanckich.
Uroczystości rocznicowe odbyły się w samo południe pod pomnikiem poświęconym akcji Bollwerk przy ul. Estkowskiego. Po raz pierwszy od początku pandemii miały charakter wydarzenia publicznego.
Zgromadzeni odśpiewali Mazurek Dąbrowskiego. Uczestników przywitała Maria Krzyżańska, wiceprezes Światowego Związku Żołnierzy AK Okręg Wielkopolska. – Bardzo się cieszę, że poznaniacy tak licznie przybyli na tę uroczystość. Ci którzy zginęli w trakcie akcji Bollwerk zasługują na naszą wieczną pamięć i szacunek – powiedziała.
Głos zabrał także Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania. – Gdy mówimy o II wojnie światowej, najczęściej przywołujemy te największe wydarzenia, jak np. lądowanie w Normandii czy bitwa o Stalingrad. Ale ten konflikt to nie tylko zmagania wielkich armii, to także tysiące mniejszych operacji, które miały na celu sabotowanie i nękanie okupanta. Gdyby nie akcje takie jak Bollwerk ta wojna trwałaby dłużej – zaznaczył prezydent Poznania.
List Mateusza Morawieckiego, prezesa Rady Ministrów odczytał Szymon Szynkowski vel Sęk, sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych: Chylimy dziś czoła przed bohaterami akcji Bollwerk, ale oddajemy też hołd wszystkim żołnierzom Armii Krajowej. Pamiętamy o tych, którzy zgodnie z rotą złożonej przysięgi byli wierni ojczyźnie, stali nieugięcie na straży jej honoru nawet za cenę życia.
W trakcie uroczystości Rafał Reczek, dyrektor lokalnego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej odczytał list od Karola Nawrockiego, prezesa IPN. Głos zabrała również Ewa Frąckowiak, dyrektorka Szkoły Podstawowej nr 40 z Oddziałami Integracyjnymi im. Mieszka I. Uroczystości zakończyło złożenie wiązanek kwiatów pod pomnikiem akcji Bollwerk oraz wykonanie “Roty”.
W ramach obchodów 80. rocznicy największej w regionie operacji sabotażowo-dywersyjnej w czasie II wojny światowej do 3 marca na dziedzińcu urzędu miasta przy pl. Kolegiackim można oglądać wystawę poświęconą tamtym wydarzeniom. Głównym wątkiem ekspozycji jest opis akcji z jej konsekwencjami oraz przedstawienie kluczowych postaci, takich jak np. dowódca st. sierżant Michał Garczyk czy Antoni Gąsiorowski, znany jako “Ślepy Antek”. Organizatorem wystawy jest lokalny oddział Instytutu Pamięci Narodowej oraz miasto Poznań.
Ponadto Szkoła Podstawowa nr 40 w Poznaniu wspólnie z Pocztą Polską wydały okolicznościowe karty oraz znaczki. Pamiątki są dostępne w Urzędzie Pocztowym Poznań 2, przy ul. Głogowskiej 17, w okienku filatelistycznym.
Historię akcji Bollwerk można było poznać także biorąc udział w grze miejskiej, która odbyła się po uroczystościach przy ul. Estkowskiego. Operacja zostanie również upamiętniona na rewersie medalu poznańskiego maratonu, który wystartuje jesienią.
Akcja Bollwerk odbyła się w nocy z 20 na 21 lutego 1942 r. Została przeprowadzona przez Wielkopolskie Kierownictwo Związku Odwetu ZWZ-AK na rozkaz Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego. Polegała na spaleniu kompleksu magazynowego portu rzecznego w Poznaniu. Wzięli w niej udział żołnierze Armii Krajowej i kilku mieszkańców Chwaliszewa.
Celem akcji było przede wszystkim zniszczenie zgromadzonych w magazynach zapasów (kompletów ogumienia dla pojazdów bojowych, broni, żywności, a także wielkiej ilości koców i ciepłej odzieży) dla żołnierzy niemieckich walczących na froncie wschodnim. Ważnym elementem planu było upozorowanie przypadkowego zapłonu, tak by policja nie miała podstaw do podejrzenia o sabotaż.
Operacja powiodła się, magazyny spłonęły, jednak niedługo po jej zakończeniu doszło do masowych aresztowań. Niektórzy członkowie akcji po brutalnych przesłuchaniach zostali skazani na śmierć i straceni w więzieniu przy ul. Młyńskiej.
Obchody 80. rocznicy akcji Bollwerk otrzymały Patronat Narodowy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości.
mik
Zobacz galerię zdjęć:
fot. Urząd Miasta Poznania