Podpisano umowę na kolejny etap renowacji Fortu VII, w którym mieści się Muzeum Martyrologii Wielkopolan. W ramach planowanych prac przywrócony zostanie pierwotny wygląd fos otaczających obiekt. Cały czas trwa realizacja pierwszego etapu robót – te zakończą się do końca tego roku.
– Cieszę się z podpisania kolejnej umowy na rewitalizację Fortu VII. Poznań stawia na kulturę także w obecnym okresie – trudnym dla miasta ze względów finansowych. Warto inwestować w Fort VII. Miejsce to posiada ogromny walor historyczny. Fort, powstały w pod koniec XIX wieku, przez lata pełnił różne funkcje. W październiku 1939 r. powstał tutaj pierwszy obóz koncentracyjny na ziemiach polskich – mówi Jędrzej Solarski, zastępca prezydenta Poznania.
Dzięki renowacji część Fortu VII odzyska swój historyczny wygląd, a pomieszczenia zostaną wyposażone w infrastrukturę, która pozwoli uruchomić nową ścieżkę zwiedzania o tematyce fortyfikacyjnej. Oprócz walorów architektonicznych samego obiektu będzie można podziwiać repliki sprzętu artyleryjskiego. Zostały one tak dobrane, aby zwiedzający mogli poznać historię fortu od jego powstania aż do czasów kiedy przestał pełnić funkcje fortyfikacyjne, a więc do 1939 roku.
Widać już efekty prac
Prace w Forcie VII rozpoczęły się w czerwcu 2019 roku. Pierwszy etap, który zakończy się do końca tego roku, obejmuje renowację fasady koszar szyjowych wraz z główną bramą wjazdową do fortu oraz budynkiem Blokhauzu.
Odtworzono już historyczny rys elewacji, zamontowano nowe okna. Nadal prowadzone są prace w obrębie podwalni i prawego majdanu, czyli fortecznego dziedzińca. Trwa odrestaurowanie pomieszczeń. Dzięki wykorzystaniu 11 pozostałych, historycznych stopni, odtworzono “Schody Śmierci”. Naprawiano braki w kominkach wentylacyjnych. Wzmocniono skarpę, zasiewem specjalnej mieszanki traw.
– W pierwszym etapie wydobyliśmy na światło dzienne tzw. prawy majdan, który był niedostępny dla zwiedzających. Pod ziemią udało się odkryć także wiele innych ciekawych elementów, m.in. schron strzelecki, budowany jeszcze w 1939 roku do obrony przed Niemcami – tłumaczy Przemysław Terlecki, dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości. Jak zaznacza, wszystkie prace są prowadzone pod nadzorem historyków i konserwatora zabytków oraz zgodnie z wytycznymi RDOŚ, pod kontrolą chiropterologa.
Remontowane pomieszczenia zostaną wyposażone w infrastrukturę techniczną, umożliwiającą przygotowanie nowej wystawy stałej o tematyce fortyfikacyjnej. Obecnie Muzeum, wspólnie z pracownią JAZ+ Architekci, pracuje nad projektem ekspozycji ścieżki fortyfikacyjnej. Ta atrakcja ma być gotowy do końca 2021 roku.
Drugi etap robót – podpisano umowę
W środę podpisano umowę na realizację II etapu prac – czyli renowację fos otaczających fort. W pierwszej kolejności przeprowadzone zostaną rozbiórki wtórnych zadaszeń fosy. Następnie wykonawca przystąpi do renowacji murów. Odtworzony zostanie układ otworów strzelniczych, rekonstrukcji poddane będą rowy diamentowe. Zamurowane zostaną wtórne zjazdy do fosy (w południowej części). Docelowo ścieżka zwiedzania w fosach będzie mieć ponad 800 metrów.
– To miejsce, które będzie przyciągało turystów – nie tylko miłośników fortyfikacji. Nie stać nas na renowację całej fosy, ale najważniejsze fragmenty zostaną odtworzone – mówi Przemysław Terlecki.
Drugi etap będzie kosztować prawie 10 mln zł i potrwa do marca 2022. Przetarg na wykonanie prac wygrała firma Rembudex z Obornik, realizująca także pierwszy etap robót.
– Wszyscy wkładają w to serce. Zależy nam, aby Fort VII – zarówno pod względem budowlanym, jak i historycznym – zyskał renomę, na jaką zasługuje. Jako generalny wykonawca zrobimy wszystko, aby poznaniacy i turyści byli zadowoleni – mówi Wojciech Kuciński, właściciel firmy Rembudex.
Renowacja Fortu VII łącznie, w dwóch etapach, będzie kosztować ponad 28 mln zł, z czego 11 mln zł stanowi dofinansowanie unijne. Wkład własny do inwestycji zapewnia Miasto Poznań. Projekt realizowany jest w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020.
Dodatkowo Muzeum otrzymało dofinansowanie na renowację pomieszczeń Fortu VII – wnętrz Blokhauzu, kaponiery czołowej oraz części sal w koszarach szyjowych. Wsparcie z WRPO 2014+ wyniesie ponad 3 mln zł. 800 tys. zł to wkład Miasta Poznania.
W związku z pracami wewnątrz Fortu VII, co w założeniu może wpłynąć na zwiększenie liczby zwiedzających, konieczne jest zadbanie o przestrzeń przed główną bramą. Na ten cel Wielkopolskie Muzeum Niepodległości otrzymało dofinansowanie w kwocie 100 000 zł z Programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dzięki temu wymieniona zostanie nawierzchnia i ustawione nowe oświetlenie, co poprawi komfort dojazdu do Muzeum Martyrologii Wielkopolan.
Trochę historii
Fort VII został zbudowany w latach 1876-1880 jako jeden z dziewięciu fortów głównych wchodzących w skład zewnętrznego obwodu Twierdzy Poznań. W czasie I wojny światowej miejsce to służyło jako magazyn bomb lotniczych. W styczniu 1919 r. zostało zajęte przez powstańców wielkopolskich. W okresie międzywojennym pełniło funkcje magazynowe.
Po zajęciu Poznania Niemcy utworzyli w Forcie VII pierwszy na okupowanych ziemiach polskich obóz koncentracyjny (miało to miejsce 10 października 1939 roku). Po raz pierwszy użyto tam gazu do masowego mordowania ludności cywilnej – chorych psychicznie. Szacuje się, że w ciągu całego okresu funkcjonowania obozu przeszło przez niego ok. 20 000 ludzi.
Prawdopodobnie zginęło bądź zmarło co najmniej ok. 4500 osób, a wielu innych więźniów zginęło w masowych egzekucjach w okolicach Poznania. 27 kwietnia 1944 r. obóz został zlikwidowany, a więźniów przeniesiono do obozu w Żabikowie.
Do fortu wprowadzono oddział fabryki Telefunken. Fosy zostały wtedy zadaszone i urządzono w nich hale produkcyjne. Fort VII został wykorzystany przez Niemców do obrony Poznania przed Armią Czerwoną. Załoga niemiecka skapitulowała 22 lutego 1945 roku, dzień przed zdobyciem Cytadeli.
Po wojnie fort przez wiele lat zajmowało polskie wojsko. Przebudowano wtedy dolną kondygnację koszar oraz wykonano dwie pochylnie zjazdowe do fosy od strony zewnętrznej fortu. Muzeum Martyrologiczne oficjalne otwarto w 1980 roku. Obecnie Fort VII jest jednym z najlepiej zachowanych poznańskich fortów.
op. anka
Zobacz galerię zdjęć:
Fot. Urząd Miasta Poznania