Nowe Muzeum Powstania Wielkopolskiego coraz bliżej – we wtorek rozstrzygnięto konkurs na opracowanie jego koncepcji architektoniczno-urbanistycznej. Zwycięski, nowoczesny budynek wpasowany w otoczenie zaprojektowała warszawska pracownia WXCA.
WXCA to pracownia architektoniczna z Warszawy, która na koncie ma m.in. nominowany do prestiżowej nagrody Miesa van der Rohe projekt Europejskiego Centrum Edukacji Geologicznej w Chęcinach. Jej koncepcja nowego budynku Muzeum Powstania Wielkopolskiego pokonała prace rywali i zwyciężyła w konkursie, do którego zgłosiły się 53 firmy z Polski i zagranicy.
43 z nich zakwalifikowały się do pierwszego etapu. W kwietniu uczestnicy złożyli opisy wizji, czyli wstępne pomysły na to, jak ma wyglądać nowe muzeum. Ocenił je sąd konkursowy – w jego skład weszli uznani architekci, a przewodniczył im dr hab. inż. arch. Bolesław Stelmach prof. WSPA, dyrektor Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki. Wśród jurorów byli też: Tomasz Łęcki, dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości i Joanna Bielawska-Pałczyńska, miejska konserwator zabytków.
Sąd ostatecznie wyłonił 6 finalistów i zaprosił ich do złożenia prac w drugim etapie. Jury jednogłośnie zdecydowało, że najlepszą koncepcję zaproponowała pracownia WXCA – oficjalne ogłoszenie wyników miało miejsce we wtorek, 30 lipca.
– Nagrodę przyznano za najwyższe spośród ocenianych prac walory architektoniczne: funkcjonalne, użytkowe i estetyczne obiektu muzeum – podkreślał prof. Bolesław Stelmach. – Fundamentem zwycięstwa Powstańców Wielkopolskich było poczucie wspólnoty, to “narodowa tożsamość, u podstaw której leży współpraca, integracja i systematyczne budowanie więzi.” Autorzy zwycięskiej pracy niezwykle trafnie odczytali i zinterpretowali “Idiom Wielkopolski” w kontekście lokalnym, ale i w wymiarze uniwersalnym. Na podkreślenie zasługuje unikalne wpisanie kubatury budynku w niezwykle ważny dla tożsamości Poznania fragment miasta. Nagrodzony projekt z największą troską i umiejętnością zachowuje istniejący park z dominantą kościoła św. Wojciecha.
– Jesteśmy bardzo wzruszeni i szczęśliwi, dziękujemy w imieniu całego zespołu – mówiła Małgorzata Dembowska z pracowni WXCA, odbierając nagrodę. – Mam nadzieję, że to dopiero początek naszej przygody z Poznaniem.
Sąd przyznał też dwie równorzędne trzecie nagrody. Otrzymały je pracownie: JEMS Architekci oraz Consultor. Wyróżnienie trafiło do CDF Architekci. W finałowej szóstce znalazły się też firmy: KWK Promes i Pracownia Architektoniczna 1997.
– Dziękuję i gratuluję prezydentowi i miastu Poznań, za to, że projekty dla tak ważnych obiektów, decydujących o obliczu, tożsamości i przyszłości miasta, powstają w drodze konkursów architektonicznych – podkreśla prof. Stelmach. – Konkursy sprawiają, że szansa na znalezienie czegoś unikalnego w skali Europy, a w tym wypadku nie wahałbym się powiedzieć – w skali świata – jest znacznie większa.
Składane w konkursie projekty obejmowały nie tylko sam budynek, ale i propozycje zagospodarowania przylegającego terenu, na którym ma powstać park. Musiały też uwzględniać historyczne sąsiedztwo nowego Muzeum Powstania Wielkopolskiego. Prawie hektarowa działka, na której ma ona powstać, znajduje się w sąsiedztwie Pomnika Armii Poznań, kościoła św. Wojciecha i Cmentarza Zasłużonych Wielkopolan oraz tuż obok poddawanej rewitalizacji Starej Rzeźni.
Dla jurorów ważne więc było, jakie połączenia między tymi miejscami a nowym muzeum zaproponują projektanci oraz to, w jaki sposób wpiszą budynek w otoczenie, pozostawiając oś widokową na stojący w pobliżu gotycki kościół. Szukano koncepcji, która w najlepszy możliwy sposób rozwiąże kwestie przestrzenne, łącząc aspekty estetyczne i funkcjonalne.
– Powstanie Wielkopolskie to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii naszego miasta i regionu. To część naszej tożsamości, dziedzictwo, o które musimy dbać – podkreśla Jacek Jaśkowiak, prezydent miasta. – Nie miało jednak szczęścia do tego, co dziś nazywamy PR-em. Podczas okupacji udział w powstaniu wiązał się z bardzo przykrymi konsekwencjami, po wojnie również niewiele się o nim mówiło. Dlatego dziś zależy nam na tym, by pokazać mieszkańcom Poznania, województwa i całej Polski znaczenie Powstania Wielkopolskiego, podkreślić jego rangę w historii naszego państwa. Tak ważna tematyka zasługuje na godną oprawę. Nowoczesny budynek muzeum będzie kolejnym – po nowej siedzibie Teatru Muzycznego – obiektem, który może stać się architektoniczną wizytówką naszego miasta.
Na nowe Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 czekają nie tylko Wielkopolanie – obiekt budzi ogromne zainteresowanie w całej Polsce. Będzie ważnym obiektem Poznania – placówką o znaczeniu ogólnopolskim, która spełnia współczesne wymagania muzealników i turystów. Zaoferuje zwiedzającym atrakcyjną ofertę historyczną i bogaty program edukacyjny, ma też skupiać środowiska kultywujące pamięć o powstaniu, badaczy i analityków jego historii.
Zgodnie z założeniami 30 procent powierzchni nowego budynku – czyli aż do 3 tys. metrów kwadratowych – zajmie ekspozycja stała. Zespół specjalistów pracuje nad nią już od 2016 roku, konsultantami są historycy UAM. Dla porównania: obecne Muzeum Powstania Wielkopolskiego w budynku Odwachu na Starym Rynku ma zaledwie 340 metrów kwadratowych.
– Na nowej ekspozycji opowiemy o przyczynach, uwarunkowaniach, skutkach i formach przekazywania pamięci o Powstaniu Wielkopolskim – wyjaśnia Tomasz Łęcki, dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości. – Skoncentrujemy się na wyjaśnieniu fenomenu zwycięstwa przez pokazanie doświadczenia życia, pracy i samoorganizacji Polaków w Wielkopolsce pod zaborem pruskim. Ważne będzie zaprezentowanie zrywu zarówno w aspekcie militarnym, jak również w postawach obywatelskich, dojrzałości myśli politycznej i skuteczności dyplomatycznej. Pokażemy z jakim skutkiem Wielkopolanie już po swoim zwycięstwie włączyli się do walk o ukształtowanie granic Polski i jaki był wpływ tej dzielnicy na siłę gospodarczą i intelektualną odrodzonej RP. Na koniec zaprezentujemy późniejsze losy powstańców i kształtowanie się pamięci o powstaniu.
Na pozostałych 70 proc. powierzchni budynku znajdą się sale do działań edukacyjnych, sala konferencyjna z możliwością prezentacji filmów, magazyny i pracownie konserwacji zbiorów, biura pracowników merytorycznych i administracji, biblioteka, sklepik i kawiarnia.
Szacuje się, że frekwencja w nowym muzeum może sięgnąć nawet 100 tys. zwiedzających.
Nowe Muzeum Powstania Wielkopolskiego ma kosztować 150 mln zł i zostać otwarte w 2024 roku. Inwestycja może liczyć na wsparcie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Zobacz galerię zdjęć:
Grafika: WXCA
oprac. mik