Pod koniec 2021 roku mieszkańcy Łazarza i Wildy mogli wypowiedzieć się na temat rozwiązań, które zostały wprowadzone na ulicach obu tych osiedli w ramach objęcia ich Strefą Płatnego Parkowania. Wyniki wskazują na ograniczenie zjawiska „parkingu buforowego”, zwiększenie dostępności miejsc postojowych i poprawę bezpieczeństwa ruchu.
Strefa Płatnego Parkowania na terenie Łazarza i Wildy zaczęła funkcjonować w lutym 2021 roku. Początkowo objętych nią była jedynie część ulic. Ze względu na przeciągającą się procedurę przetargową i odwoławczą w Krajowej Izbie Odwoławczej, a potem utrzymujące się niekorzystne warunki atmosferyczne, harmonogram wdrażania nowej organizacji ruchu był wielokrotnie aktualizowany. Zmiany były wprowadzane sukcesywnie na kolejnych ulicach, a na całym docelowym obszarze Łazarza i Wildy SPP działa od sierpnia 2021 roku.
Najważniejszymi celami „strefy” były: zmniejszenie skali zjawiska „parkingu buforowego”, zwiększenie dostępności miejsc postojowych poprzez uporządkowanie parkowania, zmniejszenie natężenia ruchu, głównie dzięki ograniczeniu liczby przejazdów tranzytowych, a przede wszystkim poprawa bezpieczeństwa i komfortu poruszania się po ulicach Łazarza i Wildy poprzez dostosowanie organizacji ruchu do obowiązujących w Polsce przepisów prawa.
Po czterech miesiącach funkcjonowania łazarskiej i wildeckiej SPP, a więc pod koniec 2021 roku, zapytaliśmy mieszkańców o efekty jej wdrożenia. Internetowa ankieta skierowana była do wszystkich, którzy na co dzień korzystają z łazarskich i wildeckich ulic, a więc pieszych, kierowców i rowerzystów. Udział w niej mogli wziąć mieszkańcy, przedsiębiorcy prowadzący tu działalność, a także osoby z innych części Poznania i innych miast, którym również zdarza się poruszać po drogach obu osiedli. Kwestionariusz był dostępny na stronie internetowej poświęconej badaniu, a jego wypełnienie było anonimowe. Opinie były zbierane od 25 listopada do 31 grudnia 2021 roku.
Kwestionariusz składał się z 39 pytań podzielonych na części przeznaczone dla różnych grup użytkowników dróg. Pierwsza, dotycząca ogólnej oceny zaobserwowanych efektów wdrożenia SPP skierowana była do wszystkich ankietowanych. Kolejne adresowane były odpowiednio do kierowców, pieszych, rowerzystów i osób prowadzących działalność gospodarczą. Każda część ankiety składała się z pytań zamkniętych, dotyczących konkretnych aspektów funkcjonowania SPP, jak również pytań otwartych, w których uczestnicy badania mogli swobodnie dzielić się swoimi opiniami. Ankieta została wypełniona 2372 razy.
Udzielone odpowiedzi pokazują, że pomimo wielu emocji wywołanych przez poszerzenie „strefy”, przyniosło ono zauważalną poprawę w kluczowych kwestiach. Na wielu ulicach objętych strefą „Tempo 30” oraz tam, gdzie zmiana kierunków ruchu zredukowała liczbę przejazdów tranzytowych zmniejszyło się natężenie i prędkość ruchu. Likwidacja nielegalnych miejsc postojowych zwiększyła widoczność w rejonie skrzyżowań i przejść dla pieszych. Wszystko to wpłynęło na odczuwalną poprawę bezpieczeństwa. Zmniejszyła się również skala zjawiska „parkingu buforowego”, czyli parkowania na obszarze Łazarza i Wildy pojazdów spoza tych osiedli.
Wyniki ankiety
Uczestnicy badania
Według deklaracji respondentów w ankiecie wzięli udział głównie mieszkańcy Łazarza i Wildy. Stanowili oni odpowiednio 38,7% i 43% respondentów. Mieszkańcy innych poznańskich osiedli to 14%, a osoby spoza stolicy Wielkopolski – jedynie 4% ankietowanych. W większości byli to mężczyźni (63,7%), natomiast największe grupy wiekowe stanowiły osoby w wieku 27 – 35 lat (31%) oraz 36 – 49 lat (38,1%). 68,3% odpowiedzi udzieliły osoby o wykształceniu wyższym, 30,5% – średnim i 1,2% o wykształceniu podstawowym. Zdecydowaną większość, 93,5% uczestników ankiety stanowili kierowcy. Jako pieszych określiło się 88,7% ankietowanych, a korzystanie z roweru zadeklarowało niecałe 40% respondentów. Co istotne, jedna osoba wypełniająca ankietę mogła przypisać się do więcej niż jednej grupy użytkowników dróg. Przedsiębiorcy prowadzący działalność na terenie Łazarza lub Wildy to z kolei 12,5% osób, które wzięły udział w ankiecie.
Organizacja i bezpieczeństwo ruchu
W tej części, adresowanej do wszystkich respondentów, zawarte były pytania dotyczące ogólnej oceny jakości poruszania się po ulicach Łazarza i Wildy. Zmiany w organizacji ruchu, związane z wdrożeniem SPP zostały ocenione negatywnie przez 30% respondentów i bardzo negatywnie przez 39,4% z nich.
Pomimo tak negatywnych odczuć, już tylko 25,5% ankietowanych wskazało, że poziom bezpieczeństwa ruchu pogorszył się, a 9,5% oceniło ulice Łazarza i Wildy jako wyjątkowo niebezpieczne. Zdaniem 36,5% badanych bezpieczeństwo ruchu pozostało bez zmian, a w ocenie 28,4% badanych poprawiło się. Podobnie ukształtowały się odpowiedzi na pytanie o efektywność objęcia Łazarza i Wildy strefą ograniczonej prędkości „Tempo 30”. Negatywną ocenę wystawiło jej tylko 16,5% ankietowanych. Zdaniem 42,2% nie wpłynęła ona na zmniejszenie prędkości jazdy, a w opinii aż 40% auta zaczęły poruszać się wolniej lub „zdecydowanie wolniej”.
Warto odnotować ocenę zmiany natężenia ruchu, jaką zaobserwowali respondenci w swojej najbliższej okolicy. Zdaniem 39,2% z nich natężenie ruchu nie zmieniło się, a według 40% wzrosło nieznacznie lub zdecydowanie. 20,5% mieszkańców jest zdania, że natężenie ruchu zmniejszyło się nieznacznie lub wyraźnie.
Przedmiotem ankiety były także przejazdy tranzytowe, czyli „skróty” przez teren osiedla, robione przez kierowców dla ominięcia głównych ulic. W ocenie niespełna 37% respondentów poziom tranzytu pozostał bez zmian, ale już według 27% uległ ograniczeniu lub przestał występować. Podobnie jak w przypadku kwestii natężenia ruchu, analiza najczęściej wskazywanych ulic pokazuje, że liczba przejazdów tranzytowych zmalała głównie tam, gdzie zmieniono kierunek ruchu, co zgadza się z przyjętymi założeniami.
Analiza odpowiedzi udzielonych przez mieszkańców w tej części ankiety prowadzi do wniosku, że pomimo wielu emocji, jakie wywołują zmiany w organizacji ruchu związane z wdrożeniem SPP, osoby poruszające się łazarskimi i wildeckimi ulicami dostrzegają pozytywne zmiany, jakie na nich zaszły.
Parkowanie
Jednym z podstawowych celów, jaki miała zrealizować SPP na Łazarzu i Wildzie było ograniczenie zjawiska „parkingu buforowego”. Dotychczas powszechne było parkowanie na terenie obu osiedli przez osoby spoza Poznania, które w ten sposób unikały opłat za postój w śródmieściu. Wdrożenie SPP na Łazarzu i Wildzie zmniejszyło lub zlikwidowało to zjawisko w ocenie ponad 42% respondentów.
Kolejnym zagadnieniem często pojawiającym się w dyskusji na temat płatnego parkowania jest tzw. rotacja aut. To nic innego jak częstotliwość zmiany pojazdów zajmujących miejsca postojowe na analizowanym obszarze. Pożądana jest sytuacja, w której samochody parkowane są na krótki czas. Na obszarach pozbawionych opłat za parkowanie rotacja jest niska – kierowcy, korzystając z możliwości darmowego postoju, zostawiają auta na dłużej, zmniejszając tym samym dostępność miejsc do parkowania. SPP na Łazarzu i Wildzie ma temu przeciwdziałać i zdaniem ponad 35% ankietowanych robi to skutecznie. Zadaniem 30% rotacja parkujących aut nie zmniejszyła się, a zdaniem 25% uległa pogorszeniu. Zwiększenie poziomu rotacji pojazdów jest więc zauważalne pomimo, że nadal część mieszkańców parkuje swoje samochody przez długi czas.
Konsekwencją większej rotacji pojazdów była poprawa dostępności miejsc postojowych w ciągu dnia, to jest w przedziale od godz. 10:00 do 17:00. Doszło do niej według ponad 40% respondentów. Brak zmiany dostrzegło niespełna 23% mieszkańców. Również 23% jest zdania, że dostępność miejsc pogorszyła się.
Inaczej prezentują się odpowiedzi na pytanie o dostępność miejsc postojowych po godzinach funkcjonowania SPP. W opinii aż 45% ankietowanych znalezienie wolnego miejsca w godzinach 17:00 – 20:00 jest niemożliwe, a według 15% dostępność o tej porze pogorszyła się. Odpowiedzi potwierdzają silny związek pomiędzy spadkiem dostępności miejsc i bezpłatnego parkowania (SPP działa na Łazarzu i Wildzie do godz. 18:00). Pomimo tego, aż 40% respondentów jest zdania, że godziny działania SPP należy skrócić. 21% badanych uważa, że godziny funkcjonowania „Strefy” trzeba wydłużyć.
Warto przy tym zauważyć, że choć dostępność miejsc postojowych jest oceniana różnie, to ponad 46% ankietowanych wskazała, że najczęściej parkuje auto na swojej lub jednej z sąsiednich ulic. Natomiast 43% odpowiedziało, że zostawia samochód dwie – trzy ulice od miejsca, w którym mieszka (lub pracuje / załatwia coś).
Respondenci zostali również zapytani o ocenę oznakowania zastosowanego w SPP na Łazarzu i Wildzie. Niemal połowa (46,1%) jest zdania, że większość znaków jest czytelna lub bez zarzutu. Brak zmian w czytelności znaków wskazało niewiele ponad 30% mieszkańców, a zdaniem 22% z nich czytelność oznakowania pogorszyła się.
Bezpieczeństwo pieszych
Część zagadnień związanych z bezpieczeństwem poruszania się po łazarskich i wildeckich ulicach została podjęta w pierwszej, ogólnej części kwestionariusza. Mowa tu o zmniejszeniu natężenia ruchu, co ma bezpośredni wpływ na podniesienie poziomu bezpieczeństwa przechodniów. Nie mniej istotna jest poprawa wzajemnej widoczności pieszych i kierowców. Najważniejszą zmianą było uporządkowanie parkowania, polegające m. in. na zlikwidowaniu niezgodnych z przepisami miejsc postojowych położonych zbyt blisko (mniej niż 10m) od przejść dla pieszych i skrzyżowań.
Niemal 47% mieszkańców jest zdania, że w wyniku zmian wprowadzonych wraz z wdrożeniem SPP na Łazarzu i Wildzie wzajemna widoczność kierowców i pieszych poprawiła się. O pogorszeniu sytuacji mówi jedynie 11,6% respondentów.
W rozdziale z pytaniami dla pieszych mieszkańcy zostali zapytani między innymi o to jak oceniają komfort poruszania się po wprowadzeniu SPP. 31% z nich odpowiedziało, że ich odczucia są pozytywne, a niespełna 59%, że neutralne. Ocenę negatywną wystawiło mniej niż 10% respondentów. Równie niewielka grupa ankietowanych jest zdania, że bezpieczeństwo pieszych pogorszyło się. Taki pogląd podziela 8% respondentów, podczas gdy według 51,5% poziom bezpieczeństwa nie zmienił się, a w opinii 40,5% uległ poprawie.
Rowerem po Łazarzu i Wildzie
Nowa organizacja ruchu na obszarze łazarskiej i wildeckiej SPP przewidziała również rozwiązania dla rowerzystów. Najważniejszym było wprowadzenie kontraruchu rowerowego na wszystkich ulicach jednokierunkowych. Na ul. Głogowskiej pomiędzy ul. Potockiej, a ul. Kanałową pojawiły się pasy dla rowerów, a systemowo, na terenie całych osiedli instalowane były stojaki do parkowania rowerów.
Spośród mieszkańców biorących udział w ankiecie poruszanie się rowerem po ulicach Łazarza lub Wildy zadeklarowało blisko 39% osób. W ocenie ponad 46% z nich komfort jazdy rowerem po obu osiedlach poprawił się. Podobny odsetek respondentów nie dostrzegł w tym obszarze poprawy, a mniej niż 15% uważa, że rowerem jeździ się gorzej niż przed wprowadzeniem zmian. Jednocześnie ponad 46% dobrze ocenia wprowadzenie kontraruchu na ulicach jednokierunkowych. Rowerzyści zostali również zapytani czy wprowadzone zmiany zachęcają do poruszania się po Łazarzu i Wildzie rowerem. Jedna trzecia z nich uważa, że tak, jedna trzecia jest zdania, że podjęte działania są niewystarczające, a jedna trzecia nie zajęła w tej sprawie stanowiska.
Biznes w Strefie Płatnego Parkowania
Ostatnia część ankiety poświęcona była zmianom adresowanym do przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na terenie Łazarza i Wildy. Poruszone zostały kwestie dostępności miejsc parkingowych dla klientów oraz kopert dla dostaw. Te ostatnie wyznaczone zostały na ul. Głogowskiej i umożliwiają 15-minutowe parkowanie w celu rozładunku dostaw przy preferencyjnych stawkach opłat za postój.
Przedsiębiorcy stanowili 12,5% uczestników ankiety. 39% z nich jest zdania, że dostępność miejsc postojowych uległa poprawie lub pozostała na dotychczasowym poziomie. Zaparkowanie stało się trudniejsze w opinii 22,7% z nich, a 30% oceniło, że znalezienie miejsca postojowego jest niemożliwe. Zapytani o koperty dla dostaw, przedsiębiorcy w większości (68,4%) odpowiedzieli, że nie korzystają z tego rozwiązania, a wśród najczęstszych powodów wymieniali prowadzenie działalności niewymagającej dostaw.
Szczegółowe uwagi i propozycje zmian
Chociaż większość pytań w ankiecie miała charakter zamknięty, w wielu miejscach mieszkańcy mieli możliwość dodania własnego komentarza do wybranej kwestii. Często pojawiały się prośby o wskazanie konkretnego miejsca lub ulicy, której dotyczyła odpowiedź, a każdy rozdział ankiety zakończony był pytaniem otwartym. Tym ostatnim była prośba o podzielenie się własnymi przemyśleniami na temat danego zagadnienia.
W ten sposób wyodrębniono blisko 1500 komentarzy i uwag z propozycjami zmian wdrożonych rozwiązań. Wszystkie one zostaną, wraz z opinią ZDM, przekazane do Miejskiego Inżyniera Ruchu w celu dalszej analizy i oceny pod kątem zasadności wprowadzenia.
Podsumowanie
Poszerzenie Strefy Płatnego Parkowania o teren Łazarza i Wildy od początku budziło duże zainteresowanie i emocje wśród mieszkańców. Odzwierciedlają to również wyniki ankiety oceniającej efekty wdrożenia SPP. Mimo to, mieszkańcy dostrzegają pozytywne zmiany, jakie zaszły na łazarskich i wildeckich ulicach. Ograniczenie tranzytu, zmniejszenie natężenia i prędkości ruchu, poprawa bezpieczeństwa i komfortu poruszania się, szczególnie pieszo, a nade wszystko zwiększenie dostępności miejsc postojowych w godzinach funkcjonowania strefy. Uporządkowanie parkowania doprowadziło do uwolnienia chodników od stojących na nich aut a odsunięcie miejsc postojowych od przejść i skrzyżowań poprawiło na nich widoczność. Wszystko to cele wdrożenia SPP, które, choć różnie oceniane, zostały zrealizowane. Wprowadzenie nowej organizacji ruchu na dwóch osiedlach to działanie o bezprecedensowej skali – zmianami objętych było ponad 100 ulic na Łazarzu i Wildzie. Jakość i skuteczność zastosowanych rozwiązań jest i nadal będzie poddawana ewaluacji. Przeprowadzona ankieta wśród mieszkańców ma w tym dopomóc.
mik